معاملات آتی و معاملات آپشن، قراردادهایی منعقد شده بین دو طرف هستند که در آن‌ها توافق شده یک دارایی خاص، با قیمتی مشخص و در زمانی معین در آینده خریداری شده و یا به فروش برسد؛ این نوع معامله به کاهش ریسک و خسارات احتمالی نیز کمک می‌کند. حال این سوال مطرح می‌شود که فواید این معاملات چه می‌باشد؟
تصور کنید که شما یک کشاورز در مزرعه سویا هستید، از طرفی، میزان بارندگی امسال خوب و کافی بوده و از این رو عرضه سویا زیاد شده و قیمت‌ها کاهش می‌یابد. بنابراین، شما به عنوان یک کشاورز ضرر خواهید کرد. اکنون به خریدار سویا فکر کنید که به دلیل خشکسالی غیر منتظره و افزایش بهای سویا، مجبور است پول بیشتری پرداخت کند و از این رو با ضرر روبه‌رو می‌شود. برای جلوگیری از این گونه ضررها، عقد قراردادهای آتی ضروری است. گفتنی است که این کار از شما، صرف نظر از نوسانات بازار، محافظت می‌کند. به عنوان مثال، اگر بهای سویا پس از ۳ ماه به ۳۵۰ تومان برسد، در صورتی که شما قرارداد آتی را با قیمت ۴۰۰ روپیه اخذ کرده باشید، به عنوان فروشنده ۵۰ تومان سود کسب خواهید کرد. از این رو شما می‌توانید میزان تقاضا و قیمت را برای آینده پیش‌بینی کنید و همچنین ضرر و زیان را کاهش دهید. در واقع می‌توانید در صورت عقد قرارداد آتی، با مارجین کمتری معامله کنید.
حال بیایید ببینیم این امر در رمزارزها چگونه است.
از زمان ورود دارایی‌های دیجیتالی، معاملات آتی رمزارزی یکی از شگفت‌انگیزترین ابزارهای معاملاتی بوده و با قرارگیری در معرض مباحث مختلف، موجب رشد محبوبیت خود در داخل و خارج از فضای رمزارزی شده و اکنون نیز پذیرش آن‌ها از سوی جریان اصلی گسترش یافته است.
معاملات آتی رمزارزها
معاملات آتی رمزارزی، محصولاتی مشتقاتی هستند که به نوعی یک قرارداد به حساب می‌آیند. در اصل، قراردادهای آتی تعهدی بین دو طرف جهت خرید یا فروش یک دارایی در تاریخ و قیمتی از پیش تعیین شده است. این توافق‌نامه همچنین از اصولی پیروی می‌کند که در خصوص قراردادهای آتی رمزارزها، توکن دیجیتالی (Digital Token) نامیده می‌شود.
هسته اصلی قراردادهای آتی بر اساس پیش‌بینی است. این قراردادها، معامله‌گران را ترغیب نموده تا به پیش‌بینی بهای آتی یک دارایی بپردازند و پیش از افزایش قیمت، قرارداد لانگ و پیش از ریزش قیمت، قرارداد شورت اتخاذ کنند. معامله‌گران قرارداد لانگ، توافق می‌کنند که یک دارایی را در تاریخ مشخصی خریداری کرده و با رسیدن به تاریخ انقضا، آن را تسویه نمایند و قرارداد را به اتمام برسانند.
برخی از بازارهای آتی از قابلیت لوریج (استراتژی که در آن معامله‌گران جهت تأمین اعتبار قرارداد خود بودجه‌ای را قرض می‌گیرند) نیز استفاده می‌کنند. به طور خلاصه، ابزار لوریج، امکان قرارگیری در معرض پوزیشن‌های بزرگ را بدون نیاز به کل بودجه، فراهم می‌آورد.
لازم به ذکر است، معامله‌گرانی که از استراتژی لوریج استفاده می‌کنند، به تطبیق بودجه خود با ارزش دلاری قرارداد مربوطه نیازی ندارند. در عوض، آن‌ها می‌توانند توسط لوریج، از سهامی كوچك جهت تأمین بودجه قرارداد استفاده نمایند که این امر به عنوان مارجین اولیه شناخته می‌شود (وجهی که از طرفین قرارداد آتی برای جلوگیری از امتناع از انجام قرارداد آتی، در قالب شرط ضمن عقد، دریافت خواهد شد که میزان آن در مشخصات هر قرارداد آتی تعیین می‌گردد). در صورتی که پوزیشن، بر خلاف تمهیدات معامله‌گر حرکت کند، یک سطح مارجین وجود دارد که باید به منظور حفظ پوزیشن، رعایت شود. هرگونه نفوذ قیمت به این سطح، منجر به نقدینگی پوزیشن خواهد شد.
معاملات آتی را می‌توان با ذکر یک مثال در دنیای واقعی، بهتر درک کرد؛ بیایید فرض کنیم که قیمت یک دارایی رمزارزی، ۱۰۰۰ دلار است؛ از طرفی یک تریدر بر این باور است که پس از مدتی ارزش این دارایی افزایش می‌یابد، از این رو، وی ۵ قرارداد آتی خریداری می‌کند که این امر، پوزیشن وی را به ۵۰۰۰ دلار می‌رساند. اگر این تریدر به درستی پیش‌بینی کرده باشد و قیمت هر قرارداد ۲۰۰۰ دلار افزایش یابد، می‌تواند ۵ قرارداد را به ارزش کل ۱۰ هزار دلار فروخته و ۵۰۰۰ دلار را به عنوان سود ذخیره کند.
این امر برای قرارداد شورت نیز صادق است. تریدر این بار به جای خرید، ۵ قرارداد آتی به ارزش ۱۰۰۰ دلار (با ارزش کلی ۵۰۰۰ دلار) را می‌فروشد. در صورت ریزش ۵۰۰ دلار، این تریدر ۵ قرارداد اصلی را با ارزش ۲۵۰۰ دلار مجددا خریداری نموده و ۲۵۰۰ دلار هم به عنوان سود برایش باقی می‌ماند.
گفتنی است که برای تریدرهای باتجربه، معاملات آتی رمزارزی موقعیتی مناسب برای پوشش‌های مالی به شمار می‌رود. تریدرهایی که پیش از این در معرض توکن‌های دیجیتالی قرار گرفته‌اند، قادرند با اتخاذ پوزیشن‌های مخالف توسط قراردادهای آتی، از دارایی خود در برابر نوسانات قیمتی محافظت کنند. معاملات آتی همچنین برای کاربران روشی کارآمد جهت قرارگیری در معرض دارایی‌های رمزارزی است؛ به طوری که با احتساب وثیقه‌ای معین در هنگام ورود به پوزیشن، ضرر احتمالی آن در نظر گرفته می‌شود. علاوه بر این، معاملات آتی به تریدرها اجازه می‌دهند تا در استراتژی معاملات انتقالی (carry strategy) نیز شرکت نمایند.
حال بیایید ببینیم که معاملات آپشن چه نوع معاملاتی هستند؟
معاملات آپشن رمزارزها
در یک قرارداد آپشن در حالی که حق با خریدار است و هر فرد خریدار هیچ تعهدی در قبال خرید یا فروش دارایی ندارد، فروشنده، به خرید یا فروش دارایی بر اساس تصمیم خریدار متعهد می‌شود. به عنوان مثال، شما دوچرخه‌ای دارید و بیمه آن را با قیمت ۱۰۰ هزار تومان خریداری کرده‌اید. اگر دوچرخه شما آسیب دیده باشد مطابق توافق‌نامه بیمه خود، مبلغی را دریافت خواهید کرد. اما اگر خسارتی رخ ندهد، حق بیمه پرداختی شما به درآمد شرکت بیمه تبدیل می‌شود؛ به همین ترتیب، برای خریدار معاملات آپشن نیز، میزان درآمد نامحدود است، اما میزان خطر یا ضرر تنها به حق بیمه (پریمیوم) محدود می‌شود؛ اما در مقابل، برای فروشنده آپشن، در عین حال که میزان سود سرمایه محدود به پریمیوم است، ریسک موجود نیز نامحدود می‌باشد.
برای درک بهتر عملکرد این معاملات در حوزه رمزارزها، آن را با مثالی شرح می‌دهیم؛ تصور کنید که آلیس یک تریدر در صرافی رمزارزی بایننس است. او نسبت به بهای BTC در آینده نگرش صعودی دارد، بنابراین تصمیم به خرید یک قرارداد آپشن خرید گرفته است. او این قرارداد آپشن را با قیمت ۵۰ دلار به عنوان یک وثیقه خریداری می‌کند. طبق پیش‌بینی او، بهای بیت‌کوین از ۷۰۰۰ دلار به ۷۵۰۰ دلار افزایش می‌یابد. بنابراین او در زمانی مناسب این پیش‌بینی را متصور شده و قرارداد مربوطه را اجرا نموده است.
برای بررسی این معامله، در ابتدا باید بدانیم که آیا این امر به سود منجر خواهد شد یا ضرر؟ و میزان نسبت سود و زیان در سناریوی فوق چقدر است؟
یک فرمول بسیار ساده جهت محاسبه این معیار وجود دارد:
(سود و زیان) تحقق یافته = [قیمت فعلی – قیمت واقعی در حین عقد قرارداد] x تعداد دارایی
در مثال فوق، قیمت فعلی ۷۵۰۰ دلار و قیمت واقعی در حین عقد قرارداد ۷۰۰۰ دلار و تعداد BTC (دارایی)، برابر ۱ واحد است. در نتیجه:
(۷۵۰۰ – ۷۰۰۰) * ۱ = ۵۰۰
در اینجا، آلیس، با احتساب وثیه ۵۰ دلای اولیه‌اش، ۴۵۰ دلار سود کسب کرده. همین امر برای معاملات آپشن فروش نیز قابل استفاده است.
در صورت کاهش بهای BTC، حداکثر ضرر برای او، قیمت وثیقه ۵۰ دلاری است. اما مقدار سود قابل توجه است. همچنین سود زمانی تأیید می‌شود که ارزش خالص قرارداد بیشتر از بهای وثیقه باشد. اکنون این سوال مطرح می‌شود که چه تفاوتی میان معاملات آپشن و معاملات آتی در حوزه رمزارزها وجود دارد.
